Versta jij de kunst van het creëren van een dialoog?

Laten we eens gaan kijken naar de betekenis van het woord dialoog. Het woord dialoog is ontleend aan het Griekse woord ‘dialogos’ wat zoveel als tweespraak, gesprek en vooral ook ideeenuitwisseling betekent. En als je verder borduurt op ideeenuitwisseling, staat het vooral voor de betekenisgeving die door je gesprek heen stroomt. Dit betekent dat je met een ander of een groep mensen in gesprek bent en dat betekenisgeving aan hetgeen gezegd wordt, voortdurend centraal staat.

Laten we vervolgens eens kijken naar veel gebruikte woorden, die vaak in dezelfde context gebruikt worden, maar zeker niet dezelfde betekenis hebben. De eerste woorden die in mij opkwamen, waren: debatteren en discussiëren. Als je het woord debatteren opzoekt, betekent het neerslaan of vechten. Iets wat in schril contrast staat met de betekenis van dialoog. Kijk je naar het woord discussiëren betekende het in eerste instantie ‘uiteen slaan’ of ‘uit de weg ruimen’. Pas later is de betekenis verworden naar het woord ‘bespreken’. Nu voel je natuurlijk al aankomen dat debatteren en discussiëren een hele andere energie en doelstelling in zich dragen dan dat dialoog dat doet. Oftewel zijn we ons wel bewust van het verschil in energie van deze woorden?

Het feit dat een dialoog in mindere mate voorkomt, heeft ook wel een aantal redenen. Als je betekenis wilt geven in een gesprek kun je op een gegeven moment zaken tegen komen, die mogelijk gevoelig liggen of wellicht onbespreekbaar zijn voor mensen. Als dit het geval is, staat dat het proces van betekenisgeving in de weg. Vaak vervallen we dan weer in een discussie of debat en gaan we elkaar overtuigen, aftroeven, manipuleren etc. Kijk naar de politiek. Met andere woorden: discussies en debatten bewegen zich in allerlei richtingen en vormen aan het einde van het gesprek een incoherent geheel.  Kortom, als we het niveau van gefragmenteerd denken en communiceren niet kunnen ontstijgen, staat dat het laten ontstaan van een dialoog in de weg. Het kunnen laten ontstaan van een dialoog is dus wel een kunst. Als jij met een ander of een groep in contact treedt, ben je je dan altijd wel bewust van de wijze waarop je in gesprek wilt gaan?

Het is bijzonder nuttig en prettig als je als leider en ondernemer bedreven bent in het laten ontstaan van een dialoog. En dit betekent helemaal niet dat je het altijd over alles met elkaar eens bent. Je nodigt mensen wel uit en moedigt ze aan om deel te nemen aan het gesprek waarin iedereen gaandeweg tot gezamenlijke betekenis komt. En dit leidt dan weer tot coherent handelen van iedereen. Laat ik een voorbeeld geven: tijdens een van mijn organisatieontwikkelingen die ik begeleidde, had het management uitgesproken dat onze deadline twee maanden naar voren geschoven moest worden. Ik ging terug naar mijn team en bracht het nieuws. Zwaar chagrijnig waren ze en totaal niet gemotiveerd om ook maar iets te doen. Toch kreeg ik het voor elkaar om een zinvolle dialoog te voeren over dit gebeuren. En dat als het management het inzicht niet had wij de moeite moesten nemen om ze dat te geven. Toen we deze betekenis hebben kunnen geven aan dit gebeuren hebben we in een uur tijd constructief na kunnen denken over een aantal juiste argumenten. Deze argumenten hebben we besproken met het management en toen kregen zij ook het inzicht dat hetgeen ze vroegen volstrekt onmogelijk was. Het effect was dat de groep nog hechter werd, elkaar nog beter begrepen, en dat ze nog coherenter met elkaar aan de slag gingen. Maar er was nog een mooier effect. Doordat we in staat waren voortdurend met elkaar in dialoog te gaan, ging iedereen volstrekt coherent met het geheel zijn eigen stukje leiderschap uitvoeren.  

Wat zijn nu de geheimen van dit fenomeen? Welke inzichten heb je nodig om te begrijpen wat hieraan ten grondslag ligt? Als eerste nodigt dialoog uit en moedigt aan op voet van gelijkwaardigheid. Dat is ook de reden dat ik een artikel heb geschreven: Liefdevol Leiderschap werkt niet met macht. Dit is een fundamenteel inzicht. Leiderschap is een rol of positie die je inneemt, omdat je talenten liggen in het manifest maken van een coherent geheel (lees: gelukkige, zinvolle en succesvolle organisatie met een positieve bijdrage aan de maatschappij als geheel). Je bent je terdege bewust dat je iedereen zijn/haar talenten ook nodig hebt.

Ik noem het ook wel het proces van het bij elkaar optellen van verschillende inzichten en perspectieven. Dialoog gaat uit van het geheel en niet van de afzonderlijke delen. Dit betekent dat je tijdens een dialoog betekenis kunt geven aan een geheel en dan gaan de afzonderlijke delen ‘uit zichzelf’ leiderschap tonen om dit geheel manifest te maken. Dit betekent ook dat “je eigen belang” een passend onderdeel wordt in het geheel. Het is een resultante en dus manifestatie van jouw energie in het geheel. Dit geldt niet alleen voor de leider, maar voor alle participanten in dit geheel. De dialoog is het middel dat er voor zorgt dat het geheel resulteert in coherent collectief leiderschap.

Samenvattend zou ik willen zeggen dat het bijzonder zinvol en nuttig is om de kunst te verstaan van het voeren van een dialoog. Leiderschap speelt hierin een cruciale rol, aangezien het grote impact heeft als leiders dit voorbeeld geven, zodat anderen dit voorbeeld kunnen volgen. Een dialoog geeft vertrouwen en biedt veiligheid en dat zorgt voor het ontstaan van ruimte die betekenisgeving nodig heeft om te kunnen ontstaan. De gezamenlijke betekenis zal er dan voor zorgen dat iedereen zijn eigen waarde kan inleggen vanuit intrinsieke motivatie. Er ontstaat wederzijds begrip voor elkaars talenten en het benutten ervan in de gezamenlijke context. 

Je zult ook zien dat de participanten zich gaan gedragen als ambassadeurs. De betekenisgeving zal uit zichzelf gaan creëren. Het is de bedoeling dat je dit proces zijn gang laat gaan. Wees wakker en alert, zodat je op de juiste momenten de juiste toegevoegde waarde kunt leveren. Doordat er coherentie gaat ontstaan zal de groep met minimale inspanning maximale resultaten behalen. Maar dat niet alleen. Mensen zullen met veel plezier hun toegevoegde waarde gaan leveren. Ze zullen er trots over zijn en dit uitdragen. Tevens zal het geheel zo zinvol aanvoelen dat de benodigde energie moeiteloos zal ontstaan.